Οι Φίλοι των Εθνικών Πάρκων είναι μια μη-κερδοσκοπική οργάνωση
που ιδρύθηκε το 2021
και προωθεί τη σύνδεση των ανθρώπων με το φυσικό τους περιβάλλον.
Οι σκοποί των Φίλων
Γενικός σκοπός της εταιρείας, σύμφωνα με το καταστατικό της, είναι η προστασία, διατήρηση και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και η ορθολογική και συνετή διαχείριση της φύσης από τον άνθρωπο, τόσο μέσα στις προστατευόμενες περιοχές, όσο και γύρω ή έξω από τις περιοχές αυτές.
Ειδικότεροι σκοποί της εταιρείας είναι οι εξής:
- η θεσμοθέτηση νέων προστατευόμενων περιοχών και η επέκταση των υφιστάμενων, ώστε να καλύπτουν ένα αντιπροσωπευτικό μέρος των φυσικών οικοσυστημάτων
- η βελτίωση των μεθόδων διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος, τόσο μέσα όσο και γύρω από τις προστατευόμενες περιοχές, με βασικές αρχές, κατά σειρά προτεραιότητας: την αναγνώριση της εγγενούς αξίας της φύσης, την ανάγκη του ανθρώπου να συνδεθεί μαζί της, και τέλος την αξιοποίηση των υπηρεσιών και ωφελειών που προσφέρουν τα οικοσυστήματα στον άνθρωπο,
- η διατήρηση των φυσικών οικοσυστημάτων και η αποκατάσταση των φυσικών λειτουργιών τους, τόσο μέσα όσο και γύρω από τις προστατευόμενες περιοχές,
- η διατήρηση των απειλούμενων ειδών, η αποκατάσταση των πληθυσμών τους και του εύρους εξάπλωσής τους, και η επανεισαγωγή τους σε περιοχές από τις οποίες έχουν εξαλειφθεί,
- η ενεργή σύνδεση των πολιτών με τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος,
- η υποστήριξη του έργου των κρατικών υπηρεσιών, καθώς και η συνεργασία με αυτές.
Γιατί θέλουμε τα εθνικά πάρκα και τις άλλες προστατευόμενες περιοχές;
Τα εθνικά πάρκα είναι μεγάλες εκτάσεις στεριάς ή θάλασσας όπου τα φυσικά οικοσυστήματα προστατεύονται και οι ανθρώπινες δραστηριότητες είτε περιορίζονται είτε ρυθμίζονται.
Όλες οι προστατευόμενες περιοχές ιδρύονται με σκοπό να διατηρήσουν τη φύση: να προστατεύσουν την ακεραιότητα των οικοσυστημάτων και των φυσικών συνθηκών, ώστε να εξασφαλίσουν την προστασία των ειδών, των βιοτόπων τους καθώς και των οικολογικών και εξελικτικών διαδικασιών που τα συντηρούν.
Μέσα στις προστατευόμενες περιοχές επομένως, προτεραιότητα πρέπει να έχει η διατήρηση του φυσικού τοπίου, των γηγενών ειδών και των λειτουργιών του οικοσυστήματος.
Ορισμένες ανθρώπινες δραστηριότητες, εφόσον ρυθμίζονται σωστά, μπορούν να συμβάλλουν στην διαχείριση των περιοχών αυτών: η μικρής κλίμακας κτηνοτροφία, γεωργία, δασοκομία, αλιεία καθώς και ο οικοτουρισμός.
Ωστόσο τα μεγάλα έργα, οι εξορύξεις, οι βιομηχανικές δραστηριότητες καθώς και το κυνήγι με τη μορφή “αθλήματος” δεν θα πρέπει να επιτρέπονται μέσα στις περιοχές αυτές.
Αρκεί η ίδρυση πολλών εθνικών πάρκων για να εξασφαλιστεί η προστασία της φύσης;
Σε όλη τη γη έχουν ιδρυθεί περισσότερες από 200.000 προστατευόμενες περιοχές που καλύπτουν το 15% της χερσαίας έκτασής της. Ωστόσο το ένα τρίτο από αυτές βρίσκεται κάτω από “έντονη ανθρώπινη πίεση” σύμφωνα με μια μελέτη του 2020.
Στη χώρα μας, τα εθνικά πάρκα και οι άλλες μικρότερες περιοχές προστασίας δέχονται πλήθος ανθρώπινων πιέσεων. Στις παραδοσιακές πιέσεις και απειλές (όπως οι δρόμοι και τα άλλα κατασκευαστικά έργα, η τουριστική ανάπτυξη, το παράνομο κυνήγι, η ρύπανση) προστίθενται διαρκώς και νέες (π.χ. οι επενδύσεις για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας).
Παράλληλα, το νομικό καθεστώς προστασίας των περισσότερων περιοχών στη χώρα μας δεν έχει καθορισθεί με σαφήνεια. Περιοχές που χαρακτηρίστηκαν ως “προστατευόμενες” πριν από 25 χρόνια, “περιμένουν” ακόμη τη διάταξη που θα καθορίσει τι επιτρέπεται, τι απαγορεύεται και πως θα γίνει η διαχείριση μέσα σε αυτές. Ακόμη χειρότερα, κάποιες φορές το ισχύον καθεστώς μιας περιοχής μεταβάλλεται προς το χειρότερο, ανάλογα με τις πιέσεις των οικονομικών συμφερόντων.
Είναι ανάγκη επομένως να αποσαφηνίσουμε, τόσο στην εθνική μας νομοθεσία όσο και στη συλλογική μας συνείδηση, γιατί θέλουμε τις προστατευόμενες περιοχές και ποιους σκοπούς θέλουμε να υπηρετούν.