Θαλασσοσφυριχτής Charadrius alexandrinus © Ηλίας Τζώρας/Οι Φίλοι των Εθνικών Πάρκων
Παρακολούθηση αναπαραγόμενων ειδών ορνιθοπανίδας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς
Οι Φίλοι των εθνικών πάρκων εκπόνησαν έργο με τίτλο “Παρακολούθηση αναπαραγόμενων ειδών ορνιθοπανίδας στο Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς”.
Το έργο εκπονήθηκε για λογαριασμό της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς και Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Πελοποννήσου του ΟΦΥΠΕΚΑ. Η Μονάδα αυτή από τις 4 Μαρτίου 2022 διαδέχτηκε τον Φορέα Διαχείρισης Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς και Κυπαρισσιακού Κόλπου) που είχε ιδρυθεί το 2003.
Το έργο είχε διάρκειά 2 ετών, από τον Ιανουάριο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2023.
Σκοπός του έργου ήταν η εμβάθυνση των γνώσεων που διαθέτουμε σχετικά με την κατανομή, την εξάπλωση, τους πληθυσμούς και την οικολογία των ειδών πουλιών που αναπαράγονται στο Εθνικό Πάρκο.
Καταγράφηκαν με επιτόπου παρατηρήσεις τρεις φορές την εβδομάδα, από τον Μάρτιο ως τον Αύγουστο κάθε έτους:
- η αναπαραγωγή (φωλιάζοντα ζευγάρια για κάθε αναπαραγόμενο είδος)
- ο συνολικός πληθυσμός των αναπαραγόμενων ειδών (περιλαμβάνει τα νεαρά και τα άλλα άτομα που δεν αναπαράγονται)
- οι μετακινήσεις κατά τη θερινή περίοδο (προ-μεταναστατευτικές κινήσεις) για όσα είδη ήταν αυτό εφικτό.
Οι υγρότοποι του εθνικού πάρκου βρίσκονται επάνω στο δυτικό διάδρομο μετανάστευσης της βαλκανικής, διαθέτουν ποικιλία βιοτόπων και διακρίνονται για τις ήπιες καιρικές συνθήκες κατά τον χειμώνα. Οι παράγοντες αυτοί ευνοούν την διέλευση ή στάθμευση σημαντικών πληθυσμών πουλιών κατά την εαρινή, χειμερινή και ανοιξιάτικη περίοδο. Ωστόσο τα αναπαραγόμενα είδη περιορίζονται σε 30 περίπου είδη και διακρίνονται από τους σχετικά μικρούς πληθυσμούς τους. Από αυτά, επιλέχθηκαν 26 είδη για παρακολούθηση στο παρόν πρόγραμμα.
Ειδικότερος στόχος του παρόντος έργου ήταν επομένως ο προσδιορισμός των παραγόντων που επηρεάζουν τα αναπαραγόμενα είδη πουλιών καθώς και ο προσδιορισμός των κατάλληλων μέτρων διαχείρισης για τη διατήρηση των πληθυσμών τους.
Για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων απαιτούνται επαρκή δεδομένα για το μέγεθος του πληθυσμού του κάθε αναπαραγόμενου είδους, καθώς και της χρήσης του χώρου, δηλαδή των διαθέσιμων ενδιαιτημάτων για την κάλυψη των αναγκών του κάθε είδους (βιότοπος αναπαραγωγής και τροφοληψίας, περιοχές μετακινήσεων μετά την αναπαραγωγή, χώροι κουρνιάσματος κλπ).
Τα ορνιθολογικά δεδομένα που ήταν ήδη διαθέσιμα, είχαν συλλεχθεί στο πλαίσιο διαφόρων μελετών (Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, προγράμματα LIFE, εξαετής παρακολούθηση των ειδών της οδηγίας 79/409, μεσοχειμωνιάτικες καταμετρήσεις, άλλα προγράμματα απογραφών καθώς και μεμονωμένες καταγραφές Ελλήνων και ξένων ορνιθολόγων κ.α.). Παρόλο τον πλούτο των υφιστάμενων δεδομένων και παρά τη μεγάλη χρονική διάρκεια που καλύπτουν, εντούτοις διακρίνονται για το γεγονός ότι προέρχονται από εργασίες πεδίου μικρής κατά κανόνα χρονικής διάρκειας, από διαφορετικούς παρατηρητές και με βάση διαφορετικές μεθόδους.
Στο πλαίσιο του παρόντος έργου συλλέχθησαν στοιχεία με συστηματικές και συχνές παρατηρήσεις πεδίου βάσει ενιαίου προγραμματισμού και μεθοδολογίας. Κατ΄αυτόν τον τρόπο αφενός συμπληρώθηκαν αρκετά κενά στις γνώσεις μας σχετικά με τα αναπαραγόμενα είδη πουλιών του Ε.Π. και αφετέρου καταγράφηκαν πολύτιμα νέα στοιχεία για την οικολογία τους. Επιπλέον ουσιαστικό στοιχείο είναι και η καταγραφή και αξιολόγηση των πιέσεων καθώς και ενδεχόμενων απειλών για τους πληθυσμούς του κάθε είδους.
Συγκεντρώνοντας αυτά τα δεδομένα έγινε δυνατό να αξιολογηθούν οι διαχειριστικές ανάγκες και να διατυπωθούν συγκεκριμένα και λεπτομερή διαχειριστικά μέτρα που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τη διατήρηση των πληθυσμών στην περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί περαιτέρω η διαχείριση του Ε.Π.
© Ηλίας Τζώρας/Οι Φίλοι των Εθνικών Πάρκων
© Ηλίας Τζώρας/Οι Φίλοι των Εθνικών Πάρκων
Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου – Στροφυλιάς είναι διεθνώς σημαντικό για την ορνιθοπανίδα. Περιλαμβάνει το μοναδικό Υγρότοπο Διεθνούς Σημασίας στο γεωγραφικό διαμέρισμα Πελοποννήσου που προστατεύεται από τη Σύμβαση Ραμσάρ.
- Η μεγάλη ετερογένεια υγροτοπικών και χερσαίων οικοσυστημάτων που παρουσιάζει, δημιουργεί ένα μοναδικό συνδυασμό στην Ελλάδα, ικανό να φιλοξενήσει μεγάλη ποικιλία ειδών πουλιών με διαφορετικές απαιτήσεις τροφής και ενδιαιτήματος (υδρόβια, δασόβια, μεταναστευτικά).
- Οι συνθήκες διαχείμασης για τα πουλιά είναι ευνοϊκές λόγω του ήπιου χειμώνα.
- Βρίσκεται πάνω στο νοητό δυτικό διάδρομο μετανάστευσης που ακολουθεί τη δυτική ακτογραμμή της Ελλάδας από την Αλβανία μέχρι τη χερσόνησο της Μεθώνης (Μεσσηνία) και η οποία συνεχίζεται για τα μεταναστευτικά πουλιά, είτε με απευθείας διάσχιση της Μεσογείου είτε συνεχιζόμενη προς Κύθηρα, Αντικύθηρα, Κρήτη.
- Το υγροτοπικό σύμπλεγμα από τη λιμνοθάλασσα του Αράξου μέχρι το Κοτύχι, αποτελεί φυσική συνέχεια προς το νότο του πολύ σημαντικού υγροτοπικού συμπλέγματος Μεσολογγίου, Αιτωλικού, Δέλτα Αχελώου. Επιπλέον, το Κοτύχι είναι η τελευταία και αντίστροφα η πρώτη λιμνοθάλασσα μιας σειράς σημαντικών υγροτόπων διεθνούς σημασίας κατά μήκος των δυτικών ακτών της βαλκανικής από τη Δαλματία μέχρι τη Νότια Πελοπόννησο (Neretva, Hutovo Blato, λίμνη Skadar, Δέλτα Drini, Δέλτα Καλαμά, Αμβρακικός κόλπος, Μεσολόγγι).