.
.
.
.
Μητρώο των Ελληνικών δέντρων
Το Μητρώο των Ελληνικών δέντρων αποτελεί μια καταγραφή των πιο αξιοσημείωτων δέντρων της χώρας μας. Σκοπός του είναι να ενημερώνονται οι πολίτες και οι αρμόδιες αρχές για την αξία των δέντρων και να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους.
Το Μητρώο ξεκίνησε να δημιουργείται το 2022 από τους Φίλους των Εθνικών Πάρκων και εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα δεδομένα. Οι καταχωρήσεις γίνονται βάσει συγκεκριμένου κανονισμού και η λειτουργία του Μητρώου εποπτεύεται από επιστημονική επιτροπή.
Τα δέντρα είναι μεταξύ των μεγαλύτερων και πιο διαδεδομένων οργανισμών του πλανήτη. Μας παρέχουν σημαντικές υπηρεσίες, δημιουργούν αξιόλογα οικοσυστήματα και υποστηρίζουν πολλούς άλλους οργανισμούς.
Ωστόσο στη χώρα μας η γνώση για τα δέντρα είναι ελλιπής, ενώ η αξία τους δεν αναγνωρίζεται από όλους. Τα τελευταία χρόνια τα δέντρα των ελληνικών πόλεων υφίστανται μια πρωτοφανή επίθεση από τις ίδιες τις αρχές που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση και προστασία τους. Ταυτόχρονα τα δέντρα των δασών αντιμετωπίζουν συχνότερες και εντονότερες πυρκαγιές καθώς και την πίεση που δημιουργείται από την κλιματική μεταβολή. Ορισμένα είδη, όπως ο πλάτανος, νεκρώνονται από νέες ασθένειες που μεταφέρονται από άλλα σημεία του πλανήτη, εξαιτίας των σύγχρονων μεταφορών και του εμπορίου. Πολλά δέντρα καταστρέφονται επίσης κατά την κατασκευή έργων, κυρίως δημόσιων αλλά ακόμα και ιδιωτικών, λόγω της έλλειψης σχετικής παιδείας. Όσον αφορά τα δέντρα των γεωργικών εκτάσεων, αυτά ήδη έχουν υποστεί πριν από μερικές δεκαετίες την καταστροφική επίδραση των αναδασμών και της εκμηχάνισης της γεωργίας στις πεδινές περιοχές της χώρας μας, οπότε σήμερα απομένουν ελάχιστα υπολείμματά τους στις ζώνες αυτές.
Πριν από 50 χρόνια, η εικόνα των ελληνικών δέντρων ήταν πολύ διαφορετική από ότι σήμερα. Προβάλλοντας την τάση αυτή στο μέλλον, δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. Το Μητρώο, καταγράφοντας τα φυσικά αυτά μνημεία που χάνονται δυστυχώς, σταδιακά, θα μας επιτρέψει στο μέλλον να γνωρίζουμε πως ήταν η φύση και το τοπίο της Ελλάδας σε παλαιότερες εποχές.
Κανονισμός για την καταχώρηση στοιχείων στο Μητρώο
Ι. Κριτήρια για την καταχώριση ενός δέντρου στο Μητρώο
Στο Μητρώο καταγράφονται:
– δέντρα εξαιρετικού μεγέθους, ηλικίας ή μορφής, που αντιπροσωπεύουν την δυνατότητα ανάπτυξης του κάθε είδους στον συγκεκριμένο τόπο
– δέντρα που αποτελούν υπολείμματα της βλάστησης που υπήρχε παλαιότερα σε έναν τόπο και που μπορούν να συμβάλλουν στην εφαρμογή προγραμμάτων αποκατάστασης
– δέντρα που ανήκουν σε αξιόλογα τοπία, κήπους ή φυτεύσεις
– δέντρα ιδιαίτερης γενετικής αξίας ή δέντρα που παρουσιάζουν ανθεκτικότητα σε ασθένειες/προσβολές ή ιδιαίτερες συνθήκες
– δέντρα που συνδέονται με την ιστορία ενός τόπου.
ΙΙ. Στοιχεία που καταχωρούνται στο μητρώο
Για να εισαχθεί ένα δέντρο στο μητρώο θα πρέπει να καταγραφούν τα βασικά του στοιχεία (το είδος του, η ακριβής του θέση, το ύψος και η περίμετρος κορμού του) με επιστημονικά αποδεκτό τρόπο και να είναι διαθέσιμες φωτογραφίες γνωστής ημερομηνίας. Περισσότερα στοιχεία είναι επιθυμητά, αλλά δεν είναι πάντα διαθέσιμα και για το λόγο αυτό δεν είναι απαραίτητα για την καταχώρηση ενός δέντρου. Συνολικά στη βάση δεδομένων περιέχονται περίπου 50 πεδία πληροφοριών, το καθένα από τα οποία συμπληρώνεται με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές.
ΙΙΙ. Ποιοι μπορούν να υποβάλλουν στοιχεία στο Μητρώο
Οι Φίλοι των Εθνικών Πάρκων διεξάγουν οργανωμένες καταγραφές δέντρων σε αρκετές περιοχές της χώρας. Συνεργάζονται επίσης με σχολεία, Πανεπιστήμια, συλλόγους καθώς και με αρμόδιες αρχές, όπως Μονάδες Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών και Δασαρχεία.
Παράλληλα καθένας μπορεί να συνεισφέρει στο Μητρώο, υποβάλλοντας στοιχεία για δέντρα που γνωρίζει ή έχει επισκεφθεί. Η υποβολή γίνεται με τη χρήση της Φόρμας υποβολής στοιχείων στο Μητρώο. Σε όλες τις περιπτώσεις τα στοιχεία ελέγχονται, ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των κριτηρίων καταχώρησης καθώς και η αξιοπιστία και ομοιογένεια του Μητρώου. Για το λόγο αυτό απαιτείται συνήθως να πραγματοποιηθεί επιβεβαίωση με επιτόπιο έλεγχο, πριν την καταχώρηση του δέντρου στο Μητρώο.
Επειδή δεν είναι πάντα εύκολη η συλλογή όλων των απαραίτητων στοιχείων με αξιόπιστη μέθοδο – ιδίως η μέτρηση του ύψους και της περιμέτρου κορμού, που απαιτούν τον κατάλληλο εξοπλισμό – μπορούν να υποβάλλονται και μη-πλήρη στοιχεία προς αξιολόγηση, ωστόσο στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητη τουλάχιστον η θέση του δέντρου και μία φωτογραφία του.
Οδηγός μετρήσεων ύψους – περιμέτρου
Η μέτρηση του ύψους και της περιμέτρου του κορμού ενός δέντρου με ακρίβεια, δεν είναι εύκολη. Αρκετές μέθοδοι έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς. Στον Οδηγό μετρήσεων αναφέρονται οι κυριότερες από αυτές, περιλαμβανομένων μεθόδων κατάλληλων για μαθητές.
Επιστημονική Επιτροπή
Το Μητρώο λειτουργεί υπό την εποπτεία Επιστημονικής Επιτροπής που έχει συσταθεί για το σκοπό αυτό.
Δέντρα που υπήρξαν – Στοιχεία για δέντρα του παρελθόντος
Δυστυχώς στη χώρα μας δεν υπάρχουν συστηματικές καταγραφές δέντρων, όπως για παράδειγμα στην Αγγλία, όπου τα διαθέσιμα δεδομένα και οι μετρήσεις 200 ετών επιτρέπουν ακόμη και την εξαγωγή συμπερασμάτων για το ρυθμό αύξησης των δέντρων και τη διάρκεια ζωής τους.
Για το λόγο αυτό, στην κεντρική βάση δεδομένων του Μητρώου εισάγονται μόνο στοιχεία για δέντρα που υπήρχαν το έτος 2022 και αργότερα. Στοιχεία για δέντρα που υπήρξαν στο παρελθόν, εφόσον θεωρούνται αξιόπιστα ή συνοδεύονται από φωτογραφίες, εισάγονται στην ειδική ενότητα του Μητρώου «Δέντρα που υπήρξαν». Η συμβολή εθελοντών είναι σημαντική για τη συγκέντρωση τέτοιων στοιχείων.
Πνευματική Ιδιοκτησία των στοιχείων του Μητρώου
Όλα τα δεδομένα και τα κείμενα που καταχωρούνται στο Μητρώο αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία των Φίλων των Εθνικών Πάρκων
και διατίθενται δωρεάν μετά από γραπτή άδεια, μόνο για σκοπούς εκπαιδευτικούς ή ερευνητικούς.
Απαγορεύεται η χρήση ή αντιγραφή ή αναπαραγωγή τους για άλλους σκοπούς, εμπορικούς ή μη, με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο,
χωρίς την γραπτή άδεια των Φίλων Εθνικών Πάρκων.
Όλες οι φωτογραφίες: © Οι Φίλοι των Εθνικών Πάρκων, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.